De executeur: regisseur van de nalatenschap deel I
Erfrecht
De gevolgen van een overlijden zijn fors. Allereerst is er het verdriet. Daarnaast moet er zakelijk ook van alles worden geregeld. Denk daarbij aan het in kaart brengen van de omvang van de erfenis, betalen van schulden van de erfenis, het innen van gelden die nog tegoed zijn en het uiteindelijk verdelen van wat er is tussen de gerechtigden.
Het is mogelijk om iemand aan te wijzen die een en ander regelt. Als de erfgenamen zelf bevoegd zijn, dan kunnen zij zelf iemand aanwijzen. Die kan dan optreden als een gevolmachtigde.
Daarnaast kan het zo zijn dat degene die is overleden dit zelf al heeft geregeld door een executeur aan te wijzen. Dat is een soort uitvoerder van de uiterste wil van de erflater.
De executeur bestaat in verschillende vormen. Er worden er drie onderscheiden. De eerste soort is de begrafenis-executeur. Dat is iemand die een beperkte bevoegdheid heeft gekregen om de uitvaart te regelen. Dat kan ook een crematie zijn. Begrafenis executeur is echter de gangbare term. De tweede soort is de beheers executeur. Die mag niet alleen de begrafenis regelen, maar ook de nalatenschap beheren. Dat betekent dat hij in kaart moet brengen waaruit de nalatenschap bestaat, dat hij vorderingen van de nalatenschap int en schulden van de nalatenschap betaalt. Het kan nodig zijn dat hij spullen verkoopt om schulden van de nalatenschap te kunnen betalen, omdat het geld vast zit in de spullen. Daarbuiten mag er niet zomaar worden verkocht tenzij het testament anders aangeeft. Echter het kan ook nodig zijn in het kader van het beheer om te verkopen. Denk maar aan de overleden groenten- en fruithandelaar wiens voorraad snel de deur uit moet om waardeverlies te voorkomen. Tenslotte is er nog de executeur/afwikkelingbewindvoerder. In het meest vergaande geval mag deze alles wat de eerdere executeurs mogen en mag hij daarnaast de nalatenschap zelfs nog verdelen. Aan dit soort bevoegdheden kleven natuurlijk ook verplichtingen zoals het verstrekken van informatie en het afleggen van rekening en verantwoording, in elk geval aan het einde van de taak. Wat de betreffende executeur precies mag hangt af van de inhoud van het testament, in combinatie met de wet.
Een executeur is over het algemeen de vertrouwenspersoon van degene die er niet meer is. Dat hoeft niet een professional in de afwikkeling te zijn. Wanneer men echter het eigen vermogen niet kan beheren, is het ook niet mogelijk om als executeur op te treden.
Een executeur met al zijn bevoegdheden loopt in de praktijk nog wel eens aan tegen conflicten met gerechtigden in de nalatenschap. In het uiterste geval kan er worden verzocht om het ontslag van de executeur. Wat daarvoor nodig is en wat dat voor gevolgen heeft, komt aan de orde in een vervolg op dit stuk.
